De feestdagen staan voor de deur, en de voorpret is voelbaar. We kijken uit naar momenten die ons vreugde en geluk brengen, van vakanties tot gezellige avonden met vrienden. Onderzoek gepubliceerd in Psychology Today laat zien dat anticipatie – of het nu gaat om het uitkijken naar een concert of een nieuwe aflevering van een favoriete serie – een constante bron van vreugde en dopamine biedt. Vooruitkijken naar deze mooie momenten maakt het leven in het nu lichter en aangenamer.
En dit geldt niet alleen voor mensen; ook dieren kunnen zich verheugen. Als ik van de bank opsta, begint mijn hond al te kwispelen. Trek ik ook nog mijn schoenen aan, dan rent hij vol opwinding naar de deur. Hij weet wat er gaat komen: een wandeling, een van zijn dagelijkse geluksmomentjes. Het verheugen daarop doet er niet voor onder.
In een grote kippenstal weten de hennen precies hoe laat de deur naar buiten open gaat. Maar voordat het zo ver is, zitten ze al klaar. Ze maken dan een uniek geluid dat bij een verheugmoment hoort. Zodra ze buiten zijn, gaan ze over in zachte, zangerige geluiden, de kenmerkende geluksgeluiden van kippen.
Wanneer dieren zich ergens op verheugen, betekent dat dus dat ze een geluksmoment verwachten. Voor ratten in een laboratorium is het creëren van dergelijke momenten een uitdaging. Ratten zijn creatieve, nieuwsgierige dieren die ook heel sociaal en speels zijn. Met behulp van nestmateriaal zoals stro kunnen ze verstopplekken maken. Een plastic balletje, waar de rat voer uit moet halen, lijkt op het foerageren in het wild. Een looprad zorgt ervoor dat ze voldoende lichaamsbeweging krijgen zonder veel ruimte in te nemen.
In de Verenigde Staten probeerde een neurowetenschapper het op een andere manier. In plaats van de natuurlijke omgeving van ratten na te bootsen, leerde ze de knaagdieren in miniatuurauto’s rijden. ‘Hoewel de auto’s voor ratten ver van alles zijn wat ze in het wild tegenkomen, geloofden we dat autorijden een interessante manier vertegenwoordigt om te bestuderen hoe knaagdieren nieuwe vaardigheden verwerven.’ Onverwacht ontdekten de onderzoekers dat de ratten een intense motivatie hadden voor hun rijtraining, vaak in de auto sprongen en de “hefboommotor” startten voordat hun voertuig de weg op ging. Ze leerden stap voor stap hoe ze in de auto moesten klimmen en de hefboom in te drukken; daarna volgden moeilijkere taken zoals het sturen naar een specifieke bestemming. De opwinding om in de auto te stappen groeide. Bij veel ratten viel de keuze om een ritje te maken of een traktatie te krijgen vaak in het voordeel van het autorijden—iets wat de onderzoekers niet hadden verwacht. De ratten vonden het echt leuk! Bovendien bleek dat hun opwinding over wat zou komen bijdroeg aan een optimistische levensinstelling.
Anticipatie is niet alleen een bron van vreugde, maar ook een sleutel tot welzijn. De ratten in hun miniatuurauto’s laten ons zien dat welzijn niet eindigt bij overleven, maar begint bij het beleven. Dit vraagt ons om verder te gaan dan het traditionele denken over natuurlijk gedrag. Als we positief welzijn echt willen bevorderen, moeten we buiten de gebaande paden durven zoeken en verheugen erkennen als een volwaardig onderdeel van welzijn. Niet alleen het geluksmoment telt, maar ook de vreugde van het vooruitzien – voor mens én dier.