In Kallemooi, op Schiermonnikoog, willen de inwoners een haan in een afgesloten mand drie dagen hoog in een vlaggenmast hangen. Onder het mom van cultureel erfgoed wil minister van Landbouw Femke Marije Wiersma dit toestaan, ondanks protesten van dierenbeschermingsorganisaties. De rechter oordeelde dat zij haar besluit onzorgvuldig heeft genomen. Ze luisterde niet naar tegenstanders, maar belde alleen een dierenarts. Dat vond de rechter onvoldoende, en de minister moet haar afweging opnieuw maken.
Onder het mom van traditie mag je dingen met dieren doen die anders niet zouden zijn toegestaan. Deze rechtszaak laat zien dat het tijd is om dit te herzien.
Stierengevechten zijn de meest brute vorm van dierenmishandeling die lange tijd werd genormaliseerd als ‘traditie’. Gelukkig vinden steeds meer mensen het onacceptabel om dieren te laten lijden voor vermaak. Een ander, minder grof voorbeeld is het ‘zwientje tikken’ in Overijssel, waarbij bange varkens in de modder achterna worden gezeten. Ook deze traditie wordt door dierenbeschermers bekritiseerd, omdat varkens levende wezens zijn die angst en stress ervaren. Ook ‘levende kerststallen’ veroorzaken ongewild dierenleed. Vanwege dit inzicht verlenen steeds minder gemeenten vergunningen voor dit onnodige gesleep met dieren.
De haan in Kallemooi symboliseert vruchtbaarheid, en zijn driedaagse eenzame opsluiting is onderdeel van de Pinksterviering. Maar de haan is vooral bang. Opgesloten in een mand, hoog boven de grond, is hij van contact met levende wezens verstoken. Hij kan niet op stok gaan, scharrelen, of stofbaden—essentieel gedrag voor zijn welzijn. Miljoenen kippen in Nederland kunnen dit ook niet. Toch is verzet tegen de behandeling van deze ene haan belangrijk.
Allereerst omdat ieder leven telt. Het leed van de een wordt niet minder omdat er elders ook leed is. Het tegengaan van dit leed heeft symbolische waarde. Dieren zijn geen objecten en hebben niet tot doel om mensen te vermaken. Door deze traditie in stand te houden, wordt het gebruik van dieren voor vermaak genormaliseerd. Dit beïnvloedt hoe mensen naar dieren kijken.
Ieder dier heeft een intrinsieke waarde die is opgenomen in de wet. Het inzetten van een dier puur en alleen omdat we dat grappig vinden of ‘altijd al zo doen’, is in strijd met deze waarde.
En hoewel tradities belangrijk kunnen zijn, is de ethische vraag wie daarbij mag lijden steeds luider hoorbaar. In onze huidige wereld is meer empathie voor dieren hard nodig.
Tradities zijn niet statisch maar evolueren mee met de maatschappij. Het aanpassen of loslaten van tradities betekent niet dat de cultuur verloren gaat, maar dat de samenleving groeit en zich aanpast aan nieuwe ethische inzichten. Schiermonnikoog, tradities zijn geen excuus voor dierenleed, bedenk iets anders!